VI. Công tác phòng ngừa mua bán, vận chuyển và sản xuất trái phép ATS
6.1. Dự báo tình hình
Theo dự báo, thời gian tới tình hình tội phạm liên quan đến nhóm ma túy tổng hợp ATS và tình trạng lạm dụng loại ma túy này còn tiếp tục diễn biến phức tạp. ATS sẽ dần thay thế các loại ma túy truyền thống để chiếm lĩnh ngôi vị số 1 ở nhiều nước trong đó có Việt Nam. Do lợi nhuận thu được cao, dễ sản xuất (do công nghệ tương đối phổ biến, nguyên liệu dễ tiếp cận và giá rẻ), tình hình sản xuất ATS ở Việt Nam sẽ phổ biến hơn. Tình hình sử dụng bất hợp pháp ATS không chỉ khu trú trong nhóm đối tượng có nguy cơ cao như hiện nay mà sẽ chuyển dần từ các địa điểm vui chơi, giải trí ở khu vực thành thị xuống đến nông thôn. Không loại trừ sẽ xuất hiện các nhóm đối tượng mới cần quan tâm như: nông dân, thợ thủ công hoặc công nhân trong các khu công nghiệp. Giá thành ngày càng rẻ sẽ tạo điều kiện cho nhiều người có thu nhập thấp tiếp cận nếu không có những giải pháp hữu hiệu và kịp thời. Trước thực trạng như đã đề cập ở trên, việc đề ra một giải pháp tổng thể nhằm ngăn chặn các hành vi liên quan đến việc mua bán, sản xuất và sử dụng trái phép các chất ma túy tổng hợp là một nhu cầu cấp thiết.
6.2. Giải pháp phòng ngừa sản xuất ATS
Để ngăn chặn hiệu quả việc sản xuất bất hợp pháp các loại ma túy tổng hợp cần bắt đầu từ việc kiểm soát chặt chẽ các loại tiền chất và dụng cụ thường được sử dụng trong quá trình điều chế các loại ma túy này.
Điều thuận lợi là chúng ta đã có các văn bản pháp lý tương đối đầy đủ, như:
– Luật số 23/2000/QH10 ngày 9/12/2000 về phòng, chống ma túy;
– Luật số 16/2008/QH12 ngày 3/6/2008 bổ sung một số điều của Luật phòng, chống ma túy;
– Luật dược số 34/2005/QH11 ngày 14/6/2005; và hàng loạt Nghị định khác, thông tư hướng dẫn khác.
VII. Phòng ngừa lạm dụng ma túy tổng hợp
Công tác phòng ngừa lạm dụng ATS cần được tiến hành đồng thời cả hai hình thức: Phòng ngừa ban đầu và phòng ngừa chuyên biệt.
Đối với hình thức phòng ngừa ban đầu, cần phải để cộng đồng nhận thức rõ sự nguy hiểm của các loại ma túy tổng hợp nhóm ATS để mọi người có ý thức tự phòng tránh. Hình thức, nội dung cần đổi mới nhằm tăng tính hấp dẫn và bao quát các nhóm đối tượng cần tuyên truyền. Các chương trình phòng ngừa ATS phải lồng ghép trong tổng thể Chương trình phòng, chống ma túy quốc gia (Chương trình điều trị, phòng ngừa tác hại do ma túy gây ra, v.v..). Chương trình phòng ngừa ATS phải được xây dựng dựa trên những thông tin tin cậy về quy mô, thực trạng tình hình lạm dụng ma túy (gồm: tuổi bình quân người sử dụng, giới, hình thức sử dụng, nguy cơ, v.v..). Trong đó cần phải nêu cao vai trò quản lý nhà nước đối với các loại hình dịch vụ dễ bị lạm dụng để tổ chức sử dụng ATS như: vũ trường, nhà hàng, nhà nghỉ, quán Karaoke, v.v.. Trong đó, vai trò của chính quyền địa phương, các đoàn thể xã hội phải đặc biệt coi trọng.
– Hình thức phòng ngừa chuyên biệt cần có chương trình phù hợp cho từng nhóm đối tượng có nguy cơ lạm dụng loại ma túy này. Lưu ý không dùng phương pháp hù dọa để thuyết phục đối tượng chấp nhận các thông điệp do chương trình mang lại vì có thể ở giai đoạn đầu các đối tượng là thanh thiếu niên chấp nhận các thông tin này song sau đó sẽ mất dần sự tin cậy do họ tự thấy tình hình không nghiêm trọng như họ được tuyên truyền. Mặt khác, thanh niên thường quan tâm đến các tác hại trước mắt, ngắn hạn hơn là các tác hại lâu dài.
– Đối với người lao động thuộc các ngành nghề dễ bị ma túy tổng hợp tác động như: Lái xe, công nhân hầm mỏ, v.v… cần có biện pháp tuyên truyền phù hợp đồng thời với các biện pháp kiểm tra đột xuất, định kỳ nhằm hạn chế tối đa tác động của loại ma túy này.
– Đối với học sinh, sinh viên cần có các chương trình phòng ngừa ATS phù hợp với các cấp học, bậc học. Các chương trình cần có sự tham gia của các thầy, cô giáo và đội ngũ cán bộ đoàn trường. Phải kết hợp các chương trình chính khóa và ngoại khóa, tạo ra môi trường an toàn không ma túy và cung cấp các dịch vụ sức khỏe phù hợp và kế hoạch khuyến khích gia đình, cộng đồng tham gia việc lập kế hoạch và triển khai các chương trình phòng ngừa. Các nội dung cơ bản của chương trình phòng ngừa ma túy trong trường học: Thông tin về tác hại ma túy; Các kỹ năng sống cần thiết giúp đối phó với các tình huống phức tạp không cần đến ma túy; Kỹ năng từ chối sự lôi kéo của bạn xấu; Một loạt chính sách, quy trình cung cấp chăm sóc, tư vấn, hỗ trợ cho sinh viên, cha mẹ, giáo viên,v.v.. Nhằm tạo một môi trường hỗ trợ và an toàn cho học sinh, cần nghiêm chỉnh thực hiện các quy chế phối hợp giữa lực lược Công an, chính quyền địa phương và nhà trường, v.v../.
